Attack on Titans - khi thế giới này tràn ngập những khổ đau (Phần 2)

Một câu chuyện khổ đau là phải mang xúc cảm dạt dào, vậy bài viết dưới đây sẽ phải có spoilers bạn nên cân nhắc khi đọc 😂

Attack on Titans - khi thế giới này tràn ngập những khổ đau (Phần 1)

Ở bài kỳ trước 👆, chúng ta đã cùng phân tích những thang điểm của Attack on Titan, tuy nhiên tôi vẫn cảm thấy thiếu một điều gì đó. Và sau một ngày tĩnh lại, tôi nhận ra tôi sử dụng hơi nhiều óc logic và do đó chưa truyền tải được cảm xúc bâng khuâng đặc biệt mà series này mang lại cho người xem. Cũng đã phải hơn 2 tháng kể từ khi tôi kết thúc chặng đường đắm mình vào câu chuyện của series, và cũng không phải dễ dàng để tái hiện lại những cảm xúc đó. Tuy nhiên, thế mới thực sự là thử thách, vì chẳng phải một câu chuyện hay là một câu chuyện đưa bạn vào một không gian kỳ ảo, mang lại cho bạn một thứ xúc cảm dạt dào mà cuộc sống thật không thể nào chạm đến sao.

Những phần ở dưới đây có chứa SPOILERS, nếu chưa xem series bạn nên cân nhắc khi đọc

Thông điệp chính (Key big messages): 10/10

Attack on Titans là một câu chuyện về chiến tranh, nói lên sự vô nghĩa, man rợ và ngu dốt của loài người ở cả hai bên. Tôi vẫn còn nhớ rõ câu nói của Mikasa khiến tôi vô cùng ấn tượng, khi đáp lời Eren sau khi cô và Armin quyết định sẽ chiến đấu chống lại khổng lồ Titan Nữ Hình, để Eren có cơ hội tự đào thoát hoặc biến hình (season 1 episode 24).

Eren (screaming in fear): Mikasa, Armin, how are you guys able to fight?

Mikasa (stop and turn around): We don't have a choice. We live in a cruel world.

Như bạn thấy, lòng dũng cảm được ca ngợi cũng đơn giản vì chúng xuất hiện khi ta không còn đường lui nữa. Bản thân Eren lúc này đã có sức mạnh của Titan Tiến Công, nhưng chưa làm chủ được, và cậu ta còn sợ hãi hơn cả Mikasa. Thế giới của Attack on Titan là một thế giới khắc nghiệt đến tàn nhẫn, và các nhân vật không có lựa chọn nào khác là phải đặt cửa cho những cuộc chiến với nỗi sợ và giới hạn của chính mình. Cuộc đời thật ngoài kia chẳng phải cũng có thể như vậy sao?

Câu chuyện của phim còn có nhiều chi tiết khiến ta giật mình tự hỏi toàn bộ những gì ta biết liệu có đúng hay không? Phim có những chi tiết đắt giá như việc toàn bộ nhân loại bị tẩy não bởi năng lực xoá ký ức của đức vua Fritz của Paradis, khiến cho sự thống khổ của cư dân cứ chồng chất mỗi lần bị Titans xâm lăng mà không ai hiểu vì sao. Ngoài thực tế, nếu chúng ta không chịu hiểu biết sâu sắc về lịch sử với tư duy phản biện và phân tích, chúng ta sẽ bị cuốn vào những trận chiến với những hy sinh và lòng căm thù sâu sắc mà không rõ về bản chất của những khổ đau đến từ đâu.

Là một người làm sản phẩm, tôi phải làm việc với các luồng của hệ thống và ý thức rõ được việc có những vòng lặp hết sức vô nghĩa gây nên bao nỗi đau khổ cho người dùng (bạn nào làm báo cáo excel hàng tuần hàng tháng chẳng hạn, là một ví dụ). Chiến tranh ở Paradis là một thứ vô nghĩa, vì loài người cứ mãi mắc kẹt trong nỗi sợ bị tiêu diệt bởi năng lực hoá Titans của người Eldia. Để đảm bảo hoà bình, phe này phải làm mọi cách để tiêu diệt phe kia cứu lấy đồng bào mình. Có lẽ nhiều cuộc chiến trên thế giới này cũng đã diễn ra tương tự, bao gồm cả những cuộc chiến trong lịch sử nước ta.

Attack on Titans luôn thích chơi đùa với sự khổ đau và mất mát. Những nỗi đau nhất của con người trong cuộc đời là gì, thì trong chiến tranh đều được phơi bày ra. Câu chuyện trong AOT chạm đến những nỗi đau sâu sắc xảy ra trong cuộc sống, bao gồm:

• Nỗi đau của việc mất đi người thân yêu

• Nỗi đau của sự phản bội bởi đồng đội mình tin tưởng

• Nỗi đau của sự vô nghĩa sau ngần ấy những hy sinh và đánh đổi

• Nỗi đau của việc phải xuống tay với người mình yêu nhất vì lợi ích của nhân loại

• Nỗi đau của việc phải chống lại toàn bộ những đồng đội đã vào sinh ra tử với mình, vì lợi ích của nhân loại và lý tưởng

Phim cũng có nhiều hình ảnh ẩn dụ đắt giá, mang đầy tính biểu tượng. Bức tường là ẩn dụ cho sự cầm tù của con người dành cho chính mình với những thông tin không đầy đủ và chắp vá. Thế giới ngoài kia cũng vậy, luôn có những bức tường vô hình khiến cho những hiểu biết của nhân loại bị định hướng và sai lệch, con người trở nên hận thù nhau sâu sắc do xung đột về quan điểm, và từ đó dẫn đến chiến tranh. Titan Đại Hình cũng là ẩn dụ của bom nguyên tử, với hình ảnh cột nấm xuất hiện mỗi khi biến hình. Rung chấn là hình ảnh những cuộc thảm sát đã từng xảy ra trong lịch sử nhân loại. Trận chiến ở Liberio không khác gì một cuộc tập trận khủng bố.

Cuối cùng, phim cũng cho thấy nhiều nhân vật trở thành nô lệ của lý tưởng cá nhân và quá khứ, kể cả nhân vật chính. Eren bản thân đã đi một vòng tròn từ đứa bé bị sang chấn tâm lý khi chứng kiến mẹ mình bị ăn thịt ở đầu phim, sang căm thù Titans, và khi biết sự thật về các Titans, lại quay sang tiêu diệt nhân loại để bảo vệ dòng dõi Titans. Cuối cùng khi có sức mạnh ngược thời gian của Titan Tiến Công, sẵn sàng điều khiển Titan Mặt Cười ăn thịt mẹ mình đảm bảo cho vòng lặp này luôn tiếp diễn. Còn Zeke, hắn sẵn sàng muốn triệt sản toàn bộ dân tộc của mình để không còn mối hoạ Titans cho thế giới. Cả hai cách đều quá cực đoan, và với quyền lực trong tay, thì những cực đoan sẽ chỉ mang đến thống khổ cho nhân loại.

Phát triển nhân vật (9/10)

Động đến nỗi đau, tức là động đến sự chữa lành. Bạn đồng cảm được với nhân vật, và bạn hiểu cho tình thế và cách làm của họ. Đó là một sự thấu cảm tuyệt vời.

Annie, Reiner và Bertholdt là những kẻ phản bội, gây nên vô cùng nhiều đau thương cho người Paradis. Nhưng cho đến season 4, chúng ta được nghe kể về tuyến truyện của những nhân vật này, và dần trở nên đồng cảm hơn với họ. Chưa kể, những người bạn ở Paradis về sau lại trở thành những kẻ khủng bố, đi reo rắc khổ đau cho nhân loại bên ngoài bức tường. Bên chính bên tà, bên thiện bên ác đều dần đổi vai cho nhau, khiến cho ta nhận thấy được bản chất trần trụi của cuộc sống này, đấy là có nhiều lý tưởng ngỡ là cao đẹp nhưng có bản chất thực sự vô nghĩa. Các nhân vật bị tẩy não và cố gắng hết sức để giãy giụa trong một vòng lặp thù hận vô nghĩa giữa con người và các Titans.

Mình đánh giá các nhân vật của phim rất có chiều sâu, cho bạn đi được từ cảm giác thích thú sang kinh hoàng, căm ghét đến đồng cảm. Có những cặp nhân vật đối lập nhau rất thú vị như Reiner và Eren.

Điểm trừ nhỏ của phát triển nhân vật đấy là các nhân vật phát triển dù logic nhưng có chút khiên cưỡng. Một Annie cá tính lại nghe theo Reiner nhút nhát. Một Eren đầy cảm xúc lại trở nên lầm lỳ lý tính đến cực đoan. Các nhân vật còn hơi trẻ con và chưa quái như các nhân vật trong Games Of Thrones hay Breaking Bad.

Kết phim (8/10)

AOT có một cái kết khá ổn, nhưng vẫn chưa thật tròn trịa. Cuộc chiến vẫn không chấm dứt, con người vẫn chiến tranh sau một nền hoà bình tạm thời. Việc Eren hy sinh 80% nhân loại không có một sự đánh đổi rõ ràng và thuyết phục với mình. Eren đặt các bạn của mình vào một cuộc sống lưu vong, gieo rắc thù hận cho cả thế giới với Paradis, làm tổn thương Mikasa để khiến cô phải ra tay với mình. Có nhiều đánh đổi khá là vô nghĩa, nhưng biết đâu đấy lại chính là thông điệp và bản chất vô minh của cuộc sống này. Cái kết chưa tròn trịa ở chỗ nó không nói rõ được số phận của toàn bộ các nhân vật & giải thích được động cơ của Eren (ví dụ như việc Eren tại sao lại làm tổn thương Mikasa, khung cảnh Eren và Mikasa chặt củi là thật hay tưởng tượng,..), mà để quá nhiều uẩn khúc cho độc giả tự suy nghĩ.

Trận chiến cuối cùng với toàn bộ các Titans trong lịch sử diễn ra thật hoành tráng và bi hùng. Dòng thời gian ở The Path tiết lộ những bí mật chấn động của 2000 năm lịch sử Eldia cũng thật sự đáng kinh ngạc. Cảm xúc của việc phải lật lại toàn bộ quan điểm và góc nhìn của ở các mùa trước là một trải nghiệm độc đáo không dễ gì có được. Với những ai muốn có một câu chuyện phức tạp, hack não với tầng tầng lớp lớp các bí mật được đóng mở hài hoà và một cái kết vừa đủ cho những suy nghĩ và xúc cảm, thì AOT xứng đáng đạt một tầm vóc lớn cho các câu chuyện anime hay nhất từng được kể, với những thông điệp chính trị và nhân sinh đầy sức nặng.

Lời bình cuối

Như các bạn vừa đọc bài bình luận của mình về series này, cũng là thử nghiệm của mình để diễn tả những câu chuyện hay mình đã nghiên cứu được trong quá trình tìm tòi và sáng tác thế giới tiểu thuyết kỳ ảo của riêng mình. Sáng tác fantasy là một việc thực sự thử thách, bạn gần như không thể có người mentor bạn từng bước, nên bạn phải có cách để học tập và lấy cảm hứng từ những tác phẩm khác trên thế giới. Số lượng người viết fantasy ở Việt Nam đếm trên đầu ngón tay, và các tác phẩm nổi tiếng được cả cộng đồng mainstream nhắc đến cũng gần như chưa tồn tại.

Mình khá ngạc nhiên khi AOT - một câu chuyện của châu Á, lại có thể hiện đại, điển hình và sâu sắc đến như vậy, và quả thật nó đã đánh tan mọi định kiến mình từng có trước đây về những gì là thế mạnh của châu Á và châu Âu. Không chỉ sử dụng lớp vỏ với các cái tên & trang phục của châu Âu (Rose, Maria, Sina), những tư tưởng và khái niệm hack não như vượt dòng thời gian, truyền thụ ý nghĩ, tẩy xoá ký ức của dân tộc, thảm sát nhân loại,.. đã vượt qua phạm vi văn hoá và vấn đề của một quốc gia và có tính phổ quát cao.

Mình có nhìn thấy việc vay mượn một số tư tưởng của AOT từ các tác phẩm khác, tuy nhiên truyện đã làm hết sức mượt mà và thổi vào đó một hình thái riêng biệt. Bức Tường khổng lồ khá giống với Game of Thrones dùng để phòng thủ chống lại những thế lực to lớn hơn, các lớp tường như một thế giới giả lập khá giống với bộ truyện the Maze Runner. Các điệp viên được cài cắm và phản bội nhau cũng đã được đề cập khá nhiều ở các tác phẩm khác như Vô Gian Đạo. Hình ảnh đứa trẻ màu đỏ được chuyền tay nhau ở the Rumbling khá giống với cách quay của phim the Schindler’s List.

Mình sẽ đóng lại những cảm nghĩ của mình cho AOT ở đây. Đây chưa phải là tác phẩm mà mình nghiện nhất, có ảnh hưởng đến mình nhất, nhưng mình cũng hiểu là mình đang bị ở vào một tư thế có sự khó tính quá đáng, và AOT thực sự đã làm rất tốt. Mình rất mong sẽ học hỏi được cách để đưa được việc độc giả phải xem lại thế giới quan của mình ở phần đầu và ở các phần sau, để khi xem lại lại trải nghiệm được bộ phim dưới một cảm giác hoàn toàn khác trước đây như AOT.

Một chút quảng cáo cho Tưởng Giới - tác phẩm mình đang chưa biết bao giờ hoàn thiện xong. Mình đã xuất bản xong phần 1 và vẫn đang phát triển phần 2. Tưởng Giới kể về một vũ trụ các nhân vật cổ tích trong văn hoá Việt Nam, lấy truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thuỷ làm một câu chuyện chính để tất cả sẽ cùng nhau lật lại lịch sử xem điều gì đã thực sự xảy ra sau cái chết của Mỵ Châu. Mình đẻ ra một thế giới nằm trong tiềm thức của người Việt, với quy luật đơn giản là những gì có trong tiềm thức của người dương gian thì sẽ tồn tại ở Tưởng Giới. Còn quy luật phức tạp hơn thì là trận chiến giành quyền ảnh hưởng với đức tin của người dương gian của các thần thánh và vua trong sử Việt. Mình cũng muốn gửi gắm thông điệp về việc cùng nhau xem lại cách thờ cúng trong văn hoá tâm linh của người Việt, cái gì mới là quan trọng. Các bạn nếu hứng thú có thể đọc thêm các bài viết của sách ở đây. Nếu bạn nào muốn ủng hộ mình với sách có chữ kỹ thì có thể điền vào form này. Sách của mình hiện cũng đang giữ review 4.8 trên Goodreads.

Mình vừa hoàn thành bài “Cảm thụ phim học” đầu tiên của mình, đã muốn viết từ lâu mà không có dịp. Rất mong nhận được bình luận của độc giả và có thêm ý tưởng gì về các tác phẩm bộ phim nào khác hãy comment mình sẽ review. Cho mình biết bạn nghĩ sao về format review của mình (mình cũng đau đầu nghĩ mãi làm sao để có thể mô tả những gì mà một trải nghiệm như điện ảnh có thể mang lại được cho mình).

#WOTN5
Bài viết thuộc thử thách viết 30 ngày của khóa học Writing On The Net